Instrumenty astronawigacyjne

Instrumenty astronawigacyjne

Odkrywanie świata to nie lada wyzwanie. Wiedzieli o tym wszyscy wielcy i ci mniejsi podróżnicy. Wyobraź sobie wyprawy na drugi koniec świata przed wynalezieniem GPSu – jak się odnaleźć? Jak zorientować się w terenie, jak wyznaczyć kurs i pozycję statku? Szczęśliwie, ludzka myśl techniczna od zawsze pchała nas do przodu. Pierwsze wynalazki, które zrewolucjonizowały podróż i żeglugę pojawiały się już w czasach starożytnych. Kompas, kwadrant, astrolabium, sekstans to instrumenty nawigacyjne, dzięki którym największe podróże stały się możliwe.

 

Kompas

Najprawdopodobniej, pierwszy kompas magnetyczny został stworzony w Chinach w 221–206 r. p.n.e. za czasów panowania dynastii Qin. Pierwsza zarejestrowana wzmianka dotycząca nawigacyjnego użycia igły magnetycznej, która unosiła się na wodzie w naczyniu, pojawiła się w książce Zhu Yu pt. "Pingzhou Table Talks": „Nawigator rozpoznaje kierunki (geografię) nocą patrząc na gwiazdy a za dnia na Słońce. Gdy jest ciemno i chmurno – patrzy w kompas”.

W XII wieku kompas przywędrował do Europy, dzięki czemu wyprawy Magellana, Vasco Da Gamy, Kolumba i wielu innych odkrywców stały się możliwe. Pierwsze informacje o igle magnetycznej pojawiają się w dziele "De naturis rerum" (O naturze rzeczy) Alexandra Neckamana z 1190r: „„wskaźnik kierunku, który pozwala żeglować nawet gdy Gwiazda Polarna jest zasłonięta przez chmury”.

Kompas do dziś pozostaje jednym z podstawowych urządzeń służących wyznaczania pozycji oraz kierunku poruszania się.

 

Astrolabium

Astrolabium to przyrząd astronawigacyjny, który służy do wyznaczania położenia ciał niebieskich nad horyzontem oraz do wielu różnego rodzaju pomiarów. Jego wynalezienie przypisuje się Hypatii, filozofce i matematyczce greckiej żyjącej w IV wieku naszej ery, chociaż inne źródła podają, że astrolabium zostało wynalezione przez greckiego astronoma Hipparcha w II wieku p.n.e, a jeszcze inne za wynalazcę astrolabium podają Apoloniusza z Pergi – III wiek p.n.e.

Chwytający gwiazdy (dosłowne tłumaczenie greckiego ἁστρολάβον) przyrząd służył żeglarzom i astronomom przez stulecia. Astrolabia były używane w nawigacji do początku XVIII wieku, kiedy to zostały wyparte nowym wynalazkiem – sekstantem.